جنگل های شمالی ایران

جنگل به ناحیه وسیعی که توسط درخت ها، درختچه ها و گونه های علفی مختلف پوشیده شده گفته می شود و بسته به نوع پیدایش آن و خصوصیات ساختاری به جنگل بکر، جنگل طبیعی، جنگل مصنوعی یا جنگل دست کاشت طبقه بندی می شود.

جنگل های ایران دارای 5 ناحیه رویشی به شرح زیر است:

1- ناحیه رویشی هیرکانی (کاسپینی) به مساحت 1967316 هکتار

2- ناحیه رویشی ایرانی- تورانی به مساحت 4032747 هکتار

3- ناحیه رویشی ارسبارانی به مساحت 200000 هکتار

4- ناحیه رویشی زاگرسی به مساحت 6000000 هکتار

5- ناحیه رویشی خلیج – عمانی به مساحت 2119000 هکتار

در ادامه به معرفی جنگل های شمالی ایران که شامل  جنگل های خزری و ارسباران است می پردازیم.

این جنگل ها ازنظر جغرافیای گیاهی در منطقه هیرکانی واقع شده است و گونه های تشکیل دهنده آن جزء گونه های پهن برگ خزان کننده هستنتد. مساحت این جنگل ها در گذشته حدود پنج میلیون هکتار بوده که براساس آمارها در حال حاضر مساحت جنگل های شمال کشور حدود 2 میلیون هکتار و جنگل های ارسبارانی معادل 164000 هکتار است. اما در طی سالیان اخیر چرای مفرط دام و همچنین قطع به منظور مقاصد اقتصادی باعث کاهش این جنگل ها شده است. نقطه قابل توجه اینکه این جنگل ها جزء قدیمی ترین جنگل های دنیاست و این منطقه دارای 80 گونه درختی است که از گونه های کم نظیر آن می توان به لیلکی، لرگ، انجیری و سفید پلت اشاره کرد.

جنگل‌های ارسباران که سال 1355 از سوی یونسکو به عنوان منطقه حفاظتی و ذخیره‌گاه معرفی شده، حدود 50 سال پیش دارای 250 تا 300 هزار هکتار وسعت بوده است. تخریب به گونه‌ای پیش رفته که امروزه وسعت جنگل‌های این منطقه به 164 هزار هکتار کاهش یافته است. سازمان جنگل‌ها اعلام کرده سالانه 100 هزار هکتار جنگل احیا می‌شود. ولی کارشناسان معتقدند، این رقم در مقایسه با تخریب‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته بسیار ناچیز است.

وسعت جنگل های شمال کشور که به جنگل های ناحیه رویشی هیرکانی یا کاسپینی شهرت دارد را یک میلیون و 847 هزار و 886 هکتار می باشد، این جنگل ها در نیمرخ شمالی البرز از آستارا در غرب تا گلیداغی در شرق بطول تقریبی 800 کیلومتر و عرض 20 تا 70 کیلومتر را پوشش می دهد. تصویر ماهواره ای سال های 1354 و 1380 از جنگل های شمال نشان می دهد که مساحت جنگل های شمال از 2640000 به 2050000 هکتار معادل 22 درصد کاهش یافته است. 78 درصد جنگل های شمال جزو جنگل های تولیدی، 12 درصد حفاظتی و 10 درصد حمایتی و ذخیره گاهی هستند. جنگل های هیرکانی شمال ایران که بیشتر از نوع پهن برگ و دارای تنوع بسیار است، جزء جنگل های منحصربه فرد بوده و شهرت جهانی دارد. از جمله درختان موجود در این جنگل ها می توان به گونه های: افرا، بلوط، ممرز، راش و… اشاره کرد. این گونه های پهن برگ، وابسته به آب و هوای معتدل اقیانوسی است.

از جنگل های جلگه ای مازندران به جز مساحت اندکی که به صورت ذخیره گاه جنگلی، پارک جنگلی و اثر طبیعی ملی اداره می شود، بقیه تماما از بین رفته و به اراضی مزروعی، ساختمان ها و تاسیسات مسکونی و صنعتی و … تبدیل شده است. جنگل های کوهستانی این مناطق نیز اکنون تحت شدیدترین فشارهای تخریبی قرار دارد.

منبع: asemooni.com